[CPN ซื้อ DTC ตกลงเป็น AFS หรือ Associate: บางทีข่าวตลาดฯ ก็บอกผลกระทบทางบัญชีได้มากกว่าที่คิด]
ในช่วงไตรมาส 2/2561 ที่ผ่านมา มีข่าวการซื้อหุ้นบริษัท ดุสิตธานี จำกัด (มหาชน) : DTC โดย บริษัท เซ็นทรัลพัฒนา จำกัด (มหาชน) : CPN ที่ 22.93 % เรียกว่า Lot ใหญ่เลยทีเดียวครับ
ผมสังเกตว่าวิธีการให้ข่าวของ CPN เป็นประโยชน์ต่อการวิเคราะห์ผลกระทบทางการเงินได้ โดยที่เราไม่ต้องรองบการเงินจริงประกาศ หรือรอผู้บริหารชี้แจงอีกทีในภายหลัง
ซึ่งผมเข้าใจว่าบริษัทน่าจะตั้งใจตอบคำถามเราๆ ไว้ล่วงหน้าเรียบร้อยแล้ว แต่ขึ้นอยู่กับว่าเราจะตีความได้ขนาดไหนเท่านั้นเองครับ
ในวันที่ 9 พ.ค. 2561 CPN ได้เข้าซื้อหุ้นของ DTC 22.93 % ครับ การซื้อหุ้นนั้นมีผลกระทบต่องบการเงินอย่างไรเรามาดูกันครับ
โดยปกติ หากบริษัทซื้อหุ้นทุนของบริษัทอื่นๆ ในตลาดฯ (แบบยังไม่ถึงขนาดที่จะ Control / Joint Control บริษัทอื่นๆ นั้นได้) จะแบ่งได้เป็น 2 ประเภทใหญ่ๆครับ
ตาม Assumption เบื้องต้นของหลักการบัญชี (ย้ำว่าเบื้องต้นนะ ไม่ใช่กฎตายตัว)
หากเราถือหุ้นในบริษัทอื่น (ที่อยู่ในตลาดฯ) ไม่ถึง 20% ถือว่าเรายัง ไม่มี “Significant Influence” ในบริษัทนั้น ดังนั้นผลกระทบคือ เราจะต้อง Mark-to-Market หุ้นตัวนั้นๆ เข้ามาในงบเรา (พูดง่ายคือ งบเราจะผันผวนตามราคาหุ้นตัวนั้นๆ) …. หากคิดว่าจะถือแปปนึงแล้วขายแน่ๆ เรียกว่า Trading Security ครับ แบบนี้ Mark-to-Market แล้วเข้างบกำไรขาดทุน แต่หากคิดว่าจะถือยาวๆหน่อย ไม่ได้ตั้งใจขายเป็นจริงเป็นจังขนาดนั้น ก็เรียกว่า Available-for-sale Security (AFS) โดย Mark-to-Market แล้วเข้างบกำไรขาดทุน “เบ็ดเสร็จอื่น” หรือที่เรียกกันว่า OCI พูดง่ายๆคือ เข้าส่วนของผู้ถือหุ้นโดยตรง โดยไม่ผ่านงบกำไรขาดทุนนั่นเองครับ
แต่หากเมื่อไหร่เราถือหุ้นตั้งแต่ 20 % ขึ้นไป หลักการจะ Assume ว่าเรามี “Significant Influence” เหนือบริษัทนั้นๆ โดยถือว่าบริษัทนั้นๆ เป็นบริษัทร่วม (Associate) ของเรา ผลกระทบคือ เราจะต้อง Take Equity ผลการดำเนินงานของบริษัทนั้นๆ เข้างบเรา หรือพูดง่ายๆ คือ Share gain/Share loss เข้างบเรา ผ่านบรรทัดส่วนแบ่งกำไรขาดทุนจากบริษัทร่วมนั่นเองครับ
สังเกตเทียบกับกรณีแรกนะครับ กรณีแรกที่ถือน้อยกว่า 20% เราจะเอา “ราคาตลาด” เข้างบเรา ส่วนกรณีหลังที่เราถือเป็นบริษัทร่วม (Associate) เราจะเอา “Performance ตามงบการเงิน” ของบริษัทที่เราเข้าไปลงทุนตามสัดส่วนที่เราถือหุ้น เข้างบเรา เช่น หากเราถือบริษัทร่วม 30% บริษัทร่วมมีกำไร 100 บาท เราในฐานะผู้ลงทุนจะบันทึกส่วนแบ่งกำไรเข้างบเรา 30 บาท โดยไม่สนว่า “ราคาตลาด” จะพุ่งไปเท่าใดก็ตาม
แต่หลักการทั้งหมดมีข้อยกเว้นครับ กรณีที่เราถือหุ้นในบริษัทอื่นตั้งแต่ 20% ขึ้นไป แต่ปรากฏว่าจริงๆแล้วเราไม่มี “Significant Influence” เลย หลักการคือ จะไม่ถือเป็นบริษัทร่วมครับ (ห้าม Take Equity) แต่จะให้เรา Mark-to-Market แทน ส่วนจะเข้างบไหนขึ้นอยู่กับว่าเป็น Trading หรือ AFS ครับ
ถามว่าแบบไหนถึงไม่มี Significant Influence ก็ต้องย้อนกลับไปว่าแบบไหนเรียกว่ามี Significant Influence ครับ ก็เช่น การมีส่วนร่วมในการกำหนดนโยบายรวมทั้งมีส่วนร่วมในการตัดสินใจเกี่ยวกับ เงินปันผลหรือการแบ่งปันส่วนทุนอื่นๆ ครับ (และมีข้ออื่นๆอีกตามรูปเลยครับ)
ย้อนกลับมาที่ CPN ครับ หากเราอ่านข่าวเร็วๆ หรืออ่านไม่จบประโยคสุดท้าย เราจะเห็นแค่ว่า อ้อ.. CPN ถือ DTC 22.93 % ต้องเป็นบริษัทร่วม (ที่ต้อง Take Equity) แน่ๆเลยแบบนี้
แต่สิ่งที่ CPN แจ้งตลาดในวันที่ซื้อคือ “เพื่อการการลงทุนระยะยาวโดย CPN ไม่มีวัตถุประสงค์ในการเข้ามีส่วนร่วมในการบริหารงานของ DTC แต่อย่างใด”
อ่าวแบบนี้ ถ้าไม่มีส่วนร่วมในการบริหารงานก็ไม่น่าจะเป็นบริษัทร่วม (Associate) แน่ๆ และถือแบบระยะยาวอีก แบบนี้ก็ไม่เป็น Trading Security แน่ๆ ดังนั้นก็น่าจะเป็น AFS ที่ต้อง Mark-to-Market แล้วเข้าส่วนของผู้ถือหุ้นโดยตรง โดยไม่ผ่านงบกำไรขาดทุนครับ
เรามาดูกันว่า งบการเงินที่ผ่านการ Review โดย Auditor แล้ว ผลจะออกมาเป็นอย่างไรครับ
ผลก็คือ เป็น AFS ที่ต้อง Mark-to-Market แล้วเข้าส่วนของผู้ถือหุ้นโดยตรง โดยไม่ผ่านงบกำไรขาดทุนครับ ซึ่งบริษัทก็ยังให้เหตุผลอย่างหนักแน่นว่า ไม่มีวัตถุประสงค์ในการเข้ามีส่วนร่วมในการบริหารงานของ DTC นั่นเองครับ
(จริงๆ วันที่ CPN ซื้อหุ้นผมก็ลุ้นๆนะ ออกตัวแรงขนาดนี้ว่าจะไม่มีส่วนร่วมในการบริหาร แต่ถ้างบจริงออกมาว่า DTC เป็นบริษัทร่วม คงขำไม่ออกเลย)
ผลกระทบต่องบการเงินจะเป็นอย่างไรมาดูกันครับ
ตาม Fact ที่บริษัทบันทึก คือเป็น AFS ณ วันแรกซื้อมา 2,141.4 ล้านบาท ส่วน Fair Value ณ 30 มิ.ย. 2561 เท่ากับ 2,314.24 ล้านบาท ดังนั้นบริษัทจะมี Fair Value Gain จาก AFS ก้อนนี้ราวๆ 173 ล้านบาท เข้าส่วนของผู้ถือหุ้น (ไม่เข้างบกำไรขาดทุนนะครับ)
แต่หากคิดเล่นๆว่า ถ้า CPN มอง DTC เป็น Associate CPN จะบันทึก Share of Gain จาก DTC ตามสัดส่วนเวลาที่ถือครับ เช่น งบไตรมาส 2 ของ DTC มีกำไร 1.13 ล้านบาท CPN จะบันทึกส่วนแบ่งกำไรจาก DTC = 1.13 (กำไรตามงบการเงินของ DTC) x 22.93% (สัดส่วนการถือ) x (52/91) (สัดส่วนระยะเวลา) = 0.15 ล้านบาทเท่านั้นครับ
ดังนั้นเมื่อบริษัทมีการซื้อหุ้นหรือเงินลงทุนในบริษัทอื่นๆ อ่านข่าวดีๆ ครับว่าบริษัทกำลัง Hint อะไรบางอย่างให้เราอยู่หรือเปล่า ซึ่งจะเห็นได้ว่า ตีความคนละแบบ ชีวิต (Performance ที่จะเข้างบ) เปลี่ยนไปเลยนะครับ
